جوشکاری لوله گاز یک مهارت و حرفه خاص کاملا تخصصی بوده و برای یادگیری آن نیاز به سپری کردن دوره های آموزشی نظری و عملی وجود دارد. ما در اینجا به نکات مهم, تجهیزات و شرایط جوشکاری لوله گاز خواهیم پرداخت. از آنجا که در برخی موارد, مانند خطوط انتقال گاز ممکن است که لوله کشی گاز با لوله پلی اتیلن و پلیمری انجام شود, بایستی این مساله را گوشزد کنیم که در اینجا راجع به جوشکاری لوله گاز فولادی درزدار و مانیسمان صحبت میکنیم. 

هدف از جوشکاری لوله گاز, اتصال دادن و آب بندی(هوابند) کردن لوله و اتصالات مورد استفاده در لوله کشی گاز است. لوله کشی گاز به منظور انتقال گاز طبیعی یا دیگر سیالات انجام شده و این نوع جوشکاری در صنایع مختلف از جمله لوله کشی گاز خانگی, شهری, صنعتی, لوله کشی آتش نشانی و اطفای حریق, جوشکاری لوله های موتورخانه و سایر سیستم های حرارتی و برودنی و ساخت ماشین آلات و دستگاه هایی مانند کندانسور و اواپراتورها استفاده میشود.

برای جوشکاری لوله گاز معمولا از روش قوس الکتریکی یا جوشکاری با دستگاه برق استفاده میشود. 

جوشکاری قوسی زیرپودری,جوشکاری با الکترود تنگستن(جوشکاری آرگون), جوشکاری قوسی با الکترود فلزی, جوشکاری قوسی با الکترود روکش دار از روش های جوشکاری لوله گاز هستند که با توجه به شرایط کاری , عمق جوش به کار گرفته میشوند. هر یک از روش های فوق نیاز به تبحر ویژه دارند.

جوشکاری لوله گاز خانگی

جوشکاری لوله گاز خانگی از پرتقاضاترین کاربردهای جوشکاری لوله هاست. در جوشکاری لوله گاز ساختمان از الکترودهای روکش دار استفاده میشود. این شیوه سرعت بسیار بالا و کیفیت خوبی داشته و به همین دلیل متداول ترین شیوه و مورد تایید سازمان نظام مهندسی ساختمان محسوب میشود.

در فرآیند این شیوه جوشکاری دمای تولید شده از قوس الکتریکی, بین الکترود روکشدار و فولاد موجب  به وجود آمدن اتصال و پرکردن محل جوش می شود. در این مدل جوشکاری جریان برقی که استفاده می شود,ممکن است, متناوب یا برق مستقیم باشد.

در جوشکاری لوله گاز خانگی بسته به شرایط کارگاهی بایستی, کلیه مراحل جوشکاری طبق نقشه لوله گاز به شکل استاندارد, اجرا و تست شده و بعد از بازرسی ناظر نظام مهندسی تاییدیه لازم صادر شود. در جوشکاری لوله گاز ساختمان ها مسیول عملیات حوشکاری لوله گاز با پیمانکار دارای مجوز ساختمان بوده و در صورت وجود هر مشکلی بابت جوشکاری یا دیگر موارد, از لحاظ قانونی پیمانکار لوله کشی گاز پاسخگوست. به همین دلیل بایستی علاوه بر ناظر مهندسی, پیمانکار بر کار همکاران خود نظارت کافی داشته باشد.

مراحل جوشکاری لوله گاز ساختمان

به غیر از مراحل طی کردن مراحل قانونی و و بعد از طراحی مسیر, سایزبندی و تهیه نقشه مهندسی لوله کشی گاز, جوشکاری لوله گاز بایستی طبق مراحل زیر انجام شود. لازم به ذکر است که قبل از اقدام به جوشکاری لوله گاز بایستی موارد ایمنی نظیر استفاده از لباس کار مناسب و جوشکاری در محیطی دور از مواد اشتعالزا بایستی رعایت شود.

انتخاب و برش لوله  گاز خانگی

در این مرحله بایستی با استفاده از اندازه گیری دقیق و درج شده و انتخاب سایز مناسب لوله و اتصالات, گام اول برداشته شود.

تمیز کردن طرفین جوش

لوله و اتصالاتی که قرار است به هم جوش دادن شوند, بایستی هیچ زایده و بریدگی نداشته باشند و آغشته به روغن نباشند. محیط کار و لوله اتصالات نیز نباید خیس و مرطوب باشد.

متصل کردن کابل اتصال

دستگاه جوش بایستی سالم بوده و سیم اتصال کابل جوش آنرا به یکی از طرفین اتصال وصل میکنیم.

آمپر مناسب جوشکاری لوله گاز

برای جوشکاری لوله‌های فولادی با ضخامت 1 تا 2 میلی‌متر، آمپر 60 تا 80 , لوله‌های گاز با ضخامت 2 تا 3 میلی‌متر، آمپر 80 تا 100 و  لوله‌های فلزی با ضخامت 3 تا 4 میلی‌متر، آمپر 100 تا 120 مورد نیاز است.

الکترود جوشکاری لوله گاز

مناسب ترین الکترود برای جوشکار لوله , الکترود 6013 است, که در قطرهای 2 تا 4 میلیمتر وجود دارد, اما به شکل متداول برای جوشکاری لوله های تا 1 اینچ از الکترودهای 2/5 و برای سایزهای بالاتر از الکترود با قطر 3 میلیمتر استفاده میشود. الکترود MT12, میکا, آما از جمله برندهای الکترود جوشکاری لوله گاز هستند.

ایجاد پخ روی لوله ها

پخ روی سر فابریک لوله های کارخانه و اتصالات گاز وجود دارد. اما به دلیل اینکه هنگام برش, سر لوله صاف است, برای ایجاد یک فضای جهت نشستن الکترود و افزایش سطح اتصال بایستی یک پخ برای محکم کردن و هوابند کردن جوش ایجاد کرد. این پخ به تناسب سایز لوله اهمیت بیشتری پیدا میکند. در سایزهای تا 1 اینچ شاید, این پخ خیلی مهم نباشد, اما با افزایش سایز لوله و نیاز به عمق جوش بیشتر بایستی این پخ توسط جوشکار لوله گاز ایجاد شود.

مرحله اصلی جوشکاری لوله گاز

با لحاط کردن فاصله لوله ها( یا اتصالات) را به یکدیگر جوش داده, پس از اتما پاس اول, یک بار توسط برس ، گل الکترود از روی سطح جوش کنده و بلا فاصله بعد از تمام شدن پاس 1 شروع به انجام پاس دوم کنید و با سوهان عمل پاکسازی را انجام دهید ( فاصله زمانی بین پاس اول و دوم نباید بیش از 5 دقیقه باشد.

ویژگی هایی که در جوشکاری لوله گاز مهم هستند

• سایز لوله
• عمق جوش
• ثابت بودن یا متحرک بودن لوله و اتصالات
• آمپر دستگاه جوش
• الکترود جوشکاری
• دستگاه جوش
• آلیاژ لوله
• نوع لوله اتصالات اعم از مانیسمان یا درزدار بودن لوله اتصالات

نکات مهم برای جوشکاری لوله

1. بعد از هر مرحله جوشکاری فورا تمیز کاری جوش انجام شده و جوشهای پوک و بدون مغز از بین بروند. حتی لازم است برخی مواقع به خصوص برای افراد تازه کرد, کل جوش یا بخشی از آن با فرز جدا شود.
2. دمای کافی و مناسب به طرفین جوش اعمال شود.
3. جوشکاری هر پاس بایستی یکنواخت و بدون لرزش دست صورت گیرد.
4. زاویه در دست گرفتن انبر جوش بسیار مهم است.
5. یکسان بودن سرعت گردش دست و جوشکاری رعایت شود.
6. اگر یک جوش پهن میخواهید با سرعت کم و با  کمی نوسان الکترود به فلز مذاب جوش ،زمان دهید تا کاملا درز مذکور را پر کند.
7. اگر جوش نازک میخواهید سرعت جوشکاری و حرکت الکترود را بالا ببرید. برای یک جوش خوب با یک سرعت مناسب فرصت دهید تا فلز درزهای خود را پرکند.

جنس لوله های گاز

لوله و اتصالات گاز خانگی از فولاد ساخته میشوند. لوله و اتصالات گاز به دو نوع لوله درزدار و لوله مانیسمان بدون درز تقسیم بندی میشوند. قیمت لوله مانیسمان با توجه به تکنولوژی تولید و کیفیت آن نسبت به قیمت لوله درزدار بیشتر است. اتصالات لوله گاز نیز به همین ترتیب ساخته شده و معمولا در خط لوله گاز از لوله اتصالات همگن با یک مدل استفاده میشود. یک نوع لوله گاز توکار با نام لوله api وجود دارد, که از لحاظ کیفی نسبت به لوله تست گاز مرغوب تر بوده و البته قیمت لوله api نسبت به لوله های درزار بیشتر و از لوله های بدون درز کمتر است.

انواع پخ لوله گاز

بسته به سایز بایستی پخ مناسب برای لوله گاز انتخاب شود. انواع پخ به شرح زیر هستند.

• پخ جناقی یک طرفه یا V شکل
• پخ جناقی دو طرفه یا X شکل
•  لب لاله ای یک طرفه یا U شکل
• لب پخ لایه ای دو طرفه یا  Hشکل

شرایط جوشکاری لوله گاز

جوشکاری لوله گاز روی دیوار

جوشکاری در این شرایط کمی مشکل است. با توجه به محدودیت بعضا نیاز به تجربه زیادی بوده و برخی از همکاران برای جوشکاری در چنین شرایطی از آیینه استفاده میکنند.

آموزش جوشکاری لوله ثابت

یکی از مشکل ترین قسمت های جوشکاری لوله, جوشکاری لوله هایی است که ثابت بوده و امکان چرخش در لوله یا اتصال وجود ندارد. در واقع در این روش جوشکار لوله گاز با تجسم به مهارت خاصی که بر اثر تمرین به دست آمده به مرحله ای میرسد که بدون دیدن محل جوش, اقدام به جوشکاری لوله ثابت میکند.

جوشکاری لوله در ارتفاع

برای جوشکاری در چنین شرایط بایستی حتما , زیرپای جوشکاری و تجهیزات ثابت بوده و از داربست و کابل جوش های بلند استفاده شود.